ارز دیجیتال یا ارز رمز نگاری شده (Cryptocurrency) چیست و چه کاربردی دارد؟

ارز رمزنگاری شده یک ارز دیجیتال یا مجازی است که با رمزنگاری تأمین می شود، که تقلب یا هزینه دوبرابر آن را تقریباً غیرممکن می کند. بسیاری از ارزهای دیجیتال شبکه های غیرمتمرکز، مبتنی بر فناوری بلاکچین هستند. یک ویژگی مشخص ارزهای دیجیتال این است که به طور کلی توسط هیچ مرجع مرکزی صادر نمی شود و این باعث می شود که از لحاظ تئوری آنها در برابر مداخلات یا دستکاری های دولت در امان باشند.

ارزهای دیجیتال سیستمی هستند که امکان پرداخت آنلاین ایمن را فراهم می کنند و با "توکن" های مجازی که توسط ورودی های داخلی دفتر وارد سیستم می شوند، ارائه می گردند. "رمزنگاری" به الگوریتم های رمزگذاری مختلف و تکنیک های رمزنگاری اشاره دارد که از این ورودی ها محافظت می کنند، مانند رمزگذاری منحنی بیضوی، جفت کلید عمومی و خصوصی و توابع هش.

اولین ارز دیجیتال مبتنی بر بلاکچین بیت کوین بود که هنوز هم محبوب ترین و با ارزش ترین ارز باقی مانده است. امروزه هزاران ارز دیجیتال جایگزین با عملکردها و مشخصات مختلف وجود دارد. برخی از اینها شبیه سازی شده بیت کوین یا شاخه ای از آن هستند، در حالی که یک سری ارزهای جدیدی هم هستند که از ابتدا با شیوه خودشان ساخته شده اند.

بیت کوین در سال 2009 (سال 1388) توسط یک فرد یا گروهی معروف با نام مستعار "ساتوشی ناکاموتو" راه اندازی شد. از ماه نوامبر سال 2019 (آبانماه سال 1398)، بیش از 18 میلیون بیت کوین در گردش بود که ارزش بازار آنها در حدود 146 میلیارد دلار بود.

برخی از ارزهای دیجیتال رقابتی که با موفقیت بیت کوین ایجاد شده اند و به عنوان "آلت کوین ها" شناخته می شوند شامل: Litecoin ،Peercoin و Namecoin و همچنین Ethereum، Cardano و EOS هستند. امروزه ارزش کل ارزهای دیجیتال موجود حدود 214 میلیارد دلار است که بیت کوین در حال حاضر بیش از 68 درصد از ارزش کل را دارا می باشد

نکته مهم: برخی از رمزنگاری های استفاده شده در ارزهای دیجیتال در اصل برای کاربردهای نظامی ساخته شده اند. در یک برهه ای از زمان، دولت می خواست همانند محدودیت های قانونی سلاح ها، رمزنگاری را نیز کنترل کند، اما حق استفاده از رمزنگاری غیرنظامیان به دلیل سیستم آزادی بیان تایید شد.

نکته اصلی در جذابیت و عملکرد بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال، تکنولوژی بلاکچین است. که از آن برای نگهداری از یک دفتر آنلاین که تمام معاملات انجام شده در آن ثبت شده است استفاده می شود. بنابراین یک ساختار داده برای این دفتر ارائه می شود که کاملاً ایمن است و توسط کل شبکه گره های جداگانه به اشتراک گذاشته شده و مورد توافق قرار می گیرد، یا کپی یک دفترچه را در کامپیوتر نگه می دارد. قبل از تأیید، هر بلوک جدید ایجاد شده باید توسط هر گره تأیید شود که به اینصورت جعل تاریخ معاملات تقریباً غیرممکن است.

بسیاری از کارشناسان، تکنولوژی بلاکچین را دارای پتانسیل جدی برای استفاده هایی مانند رای گیری آنلاین و سرمایه گذاری گسترده می دانند و موسسات مالی بزرگ مانند (JPMorgan Chase (JPM احتمال می دهند با ساده سازی پردازش پراخت، هزینه های معامله کاهش یابد. به هرحال از آنجایی که ارزهای دیجیتال مجازی هستند و در پایگاه داده مرکزی ذخیره نمی شوند، در صورت عدم وجود نسخه پشتیبان از کلید خصوصی، یا با از بین رفتن هارد دیسک، موجودی ارز دیجیتال از بین می رود. در عین حال هیچ مرجع مرکزی، دولتی یا شرکتی وجود ندارد که به وجوه شما یا اطلاعات شخصی شما دسترسی داشته باشد.

ارزهای دیجیتال این وعده را داده اند که انتقال وجه مستقیم بین دو طرف را آسان تر می کنند به اینصورت که به وجود شخص ثالث قابل اعتماد مانند بانک یا شرکت اعتباری نیازی نمی باشد. درعوض این انتقال با استفاده از کلیدهای عمومی و خصوصی و اشکال مختلف سیستم های تشویقی، مانند اثبات کار یا اثبات سهام تأمین می شود.

در سیستم های رمزنگاری مدرن، "کیف پول" یا آدرس حساب کاربر دارای یک کلید عمومی است، در حالی که کلید خصوصی فقط برای مالک شناخته شده است و برای امضای معاملات استفاده می شود. انتقال وجوه با حداقل هزینه پردازش انجام می شود، به کاربران اجازه می دهد از هزینه های سنگین پرداخت شده توسط بانک ها و موسسات مالی برای انتقال وجه جلوگیری کنند.

ماهیت نیمه ناشناس معاملات ارزهای دیجیتال، بستر را برای بسیاری از فعالیت های غیرقانونی مانند پولشویی و فرار مالیاتی فراهم می کند. با این حال، طرفداران ارزهای دیجیتال اغلب ناشناس بودن خود را بسیار ارزشمند ارزیابی می کنند و حفظ حریم خصوصی مانند محافظت در مقابل افشاگران و یا محافظت از فعالانی که تحت حکومت های سرکوبگر زندگی می کنند را از جمله مزایای آن می دانند. برخی از ارزهای دیجیتال خصوصی تر از بقیه هستند.

به عنوان مثال بیت کوین برای انجام تجارت غیرقانونی بصورت آنلاین گزینه نسبتاً ضعیفی است، زیرا تجزیه و تحلیل قانونی بلاکچین بیت کوین به مقامات در دستگیری و تعقیب مجرمان کمک کرده است. سکه های بیشتری نیز وجود دارند که حریم خصوصی را حفظ می کنند مانند Dash ،Monero یا ZCash، که ردیابی آنها دشوارتر است.

از آنجا که قیمت های بازار ارزهای دیجیتال بر اساس عرضه و تقاضا است، نرخ تبادل ارز دیجیتال با ارزهای دیگر می تواند تغییرات گسترده ای داشته باشد. زیرا طراحی بسیاری از ارزهای دیجیتال درجه بالایی از کمبود را تضمین می کند.

بیت کوین در گذشته با افزایش سریع و سقوط ارزش روبرو شده است و در دسامبر سال 2017 (آذرماه سال 1396) بیشتر از 19000 دلار برای هر بیت کوین افزایش یافت و در ماه های بعدی به حدود 7000 دلار سقوط کرد. به همین جهت برخی از اقتصاد دانان، ارزهای دیجیتال را یک علاقه کوتاه مدت یا همانند حباب سودا می دانند که زود می ترکد.

این نگرانی وجود دارد که ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین ریشه در هیچ کالای مادی ندارند. با این حال برخی تحقیقات نشان داده اند که هزینه تولید بیت کوین، که نیازمند مقدار بیشتری انرژی است، ارتباط مستقیمی با قیمت بازار آن دارد.

بلاک چین های رمزنگاری از امنیت بالایی برخوردار هستند، اما سایر جنبه ها در اکوسیستم ارز دیجیتال از جمله صرافی ها و کیف پول ها از خطر هک شدن در امان نیستند. در تاریخ 10 ساله بیت کوین چندین صرافی آنلاین دستخوش هک و سرقت شده اند که گاهاً "کوین هایی" به ارزش میلیون ها دلار در آن ها به سرقت رفته است.

با این وجود بسیاری از ناظران مزایای بالقوه را در ارزهای دیجیتال مشاهده می کنند. مانند امکان حفظ ارزش در برابر تورم و آسان تر کردن مبادلات در حالی که حمل و تقسیم آن آسان تر از فلزات گرانبها است و خارج از نفوذ بانک های مرکزی و دولت ها می باشد.